Tamamen doğuştan olan ya da sonradan gelişen, zorlu doğumlarla pelvik taban kaslarının zayıflaması sonucu da meydana gelebilen idrar kaçırma, özellikle kadınlarda ciddi bir sosyal ve psikolojik sorun olarak görülüyor. İdrar kaçırma problemi yaşayan birçok kadın, tedavi yolları aramak yerine çocuk bezi ya da idrar pedi kullanmak gibi geçici çözümlerle yaşam kalitesini kısıtlıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Op. Dr. Emine Barın, kadınlarda yaşanan idrar kaçırma ve korunma yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Sürekli idrar pedi kullanmak hayat kalitesini düşürüyor
30 yaş sonrası sıklığı giderek artan idrar kaçırma, neredeyse her 3 kadından 1’inde görülmektedir. Ancak sadece ilerleyen yaşlarda değil genç kızlarda da görülebilen bu sorun; koku, hijyen gibi sebepler nedeniyle kadınların kendini sosyal yaşamdan kısıtlamasına yol açmaktadır. İleri yaşlarda genellikle organ sarkmaları, geçirilmiş sık ve zorlu doğumlar, sigara kullanımı gibi sebeplerle ortaya çıkan idrar kaçırma sorunu genetik olarak doğuştan pelvik taban kaslarının zayıflığı nedeniyle de yaşanabilmektedir. Problemin çok yaygın olması, kadınlar için özel üretilen idrar pedlerinin kullanımının ciddi oranda artmasına yol açmaktadır.
Oluşum sebepleri açısından idrar kaçırmanın birçok tipi bulunsa da en sık karşılaşılan 3 ana tip idrar kaçırma bulunmaktadır:
Stres tipi idrar kaçırma: Bu gruptaki stres, psikolojik stres değildir. Karın içi basıncını artıran öksürme, hapşırma, ıkınma, ağır kaldırma gibi stres durumlarında idrar kaçırmadır. Sıklıkla mesane ve dış işeme yolu yani üretra arasındaki açının bozulmasıyla meydana gelen bir kaçırma tipidir. Genellikle rahim ve idrar kesesinde sarkmalar söz konusudur.
Sıkışma tipi (urge) idrar kaçırma: Bu grupta mesane dolu veya boşken aniden gelişen ve tuvalete yetişemeden idrar kaçırma söz konusudur. Özellikle su sesi (örneğin bulaşık yıkama), soğuk içecekler veya soğuğa maruz kalmak, bu durumu tetikleyebilir. Beklenmedik zamanlarda hatta uykuda da ortaya çıkabilen bu durumda, damla damla veya fazla miktarda idrar kaçırma olabilir.
Karma (mix) tip idrar kaçırma: Bu hastalarda hem stres tipi hem de sıkışma tipi kaçırma bir arada yaşmaktadır.
İdrar kaçırma sorunundan korunmak için bu önerilere kulak verin
Yaşam ve beslenme tarzı değişikliğine gidilmelidir. Akdeniz tipi beslenme tarzına geçilmelidir.
Obezite mevcutsa kilo verilmelidir.
Sigara pelvik taban kaslarına olumsuz etki ettiğinden idrar kaçırma problemi yaşayan hastalarda kesinlikle bırakılmalıdır.
Doğumda normal doğuma uygun hastaların normal doğum yapması elzemdir ancak zorlayıcı bir endikasyon söz konusuysa normal doğumda yaşanacak ileri derece zorlayıcı işlemlerden kaçınılmalıdır. Pelvik taban kaslarını en çok zorlayan şeyin çoklu ve zorlu doğumlar olduğu unutulmamalıdır.
Sigara, çay, kahve tüketimi azaltılmalıdır. Kafein, içeriğindeki diüretik adı verilen maddenin mesane kaslarını kasıcı ve idrar söktürücü etkisi nedeniyle idrar kaçırma sorununu tetiklemektedir.
Normalin üzerinde sıvı tüketimi sınırlandırılmalıdır.
Pelvik taban egzersizleri uygulanmalıdır. Bu egzersizlerin en bilineni parmak egzersizi olarak da bilinen kegel egzersizleridir. Hasta eğer egzersiz yapamıyorsa bu kasları güçlendirmek amacıyla elektriksel simülasyonla uyarı vererek kasları harekete geçiren pelvik tonner işlemi uygulanabilir.
Doğru teknik seçimi ile yüksek başarı yakalanıyor
İdrar kaçırma problemi yaşayan kadınlara önerilen bu yaşam tarzı değişiklikleri sonrası yanıt alınamayan hastalarda tedavi sürecine başlanmaktadır. Sıkışma tipi ve mix tip idrar kaçırma sorunu yaşayan hastalarda bu önemlere yanıt alınamazsa ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Cerrahi yöntemden en çok fayda gören hasta grubu ise özellikle stres tipi ve karışık tip idrar kaçırma sorunu yaşayan hasta grubudur. Bu grup hastalarda bazen cerrahi öncesi ürodinami adı verilen işeme testi uygulanmaktadır. Ürodinami testi, özellikle daha önce idrar kaçırma tedavisi görmüş komplike hastalarda uygulanmaktadır. Stres tipi idrar kaçırmalarda bu test uygulanmaz. Sonrasında cerrahi tedavi süreci planlanmaktadır. Trans Obturator Tape (TOT) adı verilen cerrahi işlem sırasında eğer hastanın idrar kesesinde sarkma varsa eski yerine getirilmektedir. En sık uygulanan ameliyatlardan biridir. Hasta aynı gün ya da durumuna göre 1 gün sonra taburcu edilerek günlük yaşantısına dönmektedir. Bu ameliyatın başarısı özellikle stres ve karışık tiplerde yüzde 90’lara ulaşmaktadır. TOT ve TVT ameliyatları hasta için uygun bulunmadığında laparoskopik ya da karından kesi ile askı ameliyatları tercih edilmektedir. Özetle doğru hastada doğru teknik seçilirse hastaların idrar kaçırmadan kurtulmaları yüzde 90’lara varan oranda mümkündür. İdrar kaçırma problemi yaşayan hastaların muhakkak ürojinekolojiyle ilgilenen iyi bir kadın doğum uzmanına muayene olmaları tavsiye edilmektedir.